برای آنكه بتوانيم از امكانات آزمايشگاهي به درستي استفاده كنيم و آزمايشها را با دقتي زياد انجام دهيم آشنايي با وسايل و دستگاههاي آزمايشگاهي ضروري ميباشد كه در اين بخش با پنجاه نوع از مهمترين و رايج ترين وسايل و دستگاه هاي موجود در آزمايشگاه هاي شيمي آشنا مي شويم.
خرید ظروف آزمایشگاهی
خرید تجهیزات آزمایشگاهی
1- لوله آزمايش:
از اين وسيله بيشتر براي انجام آزمايشهاي ابتدايي و نيز مواقعي كه حجم محلولهاي به كار رفته در آزمايش كم است، استفاده ميشود كه داراي اندازههاي مختلفي بوده و هيچگاه نبايد هنگام حرارت دادن بيش از يك سوم لوله را از محلول پر كرد.
2- بشر:
بشر ظرف شیشهای استوانهای دهان گشاد است كه معمولاً به منظور مخلوط كردن و تهیه مواد لازم برای آزمایش مورد استفاده قرار میگیرد. به علت دقت كم در اندازهگیری و نیز دهانه گشاد، از آن به هیچ وجه برای حجمسنجی یا نگهداری مواد استفاده نمیشود. از این وسیله علاوه بر موارد فوق برای تبخیر مواد نیز استفاده میشود.
خرید بشر
3- بالن ژوژه (بالن حجمی یا حجم سنجی):
از اين نوع بالن بيشتر براي تهيه دقيق محلولها و نگهداري آنها استفاده ميشود كه از نوع بالنهاي ته صاف بوده و داراي درب مخصوص به خود ميباشد و نيز اندازههاي مختلفي داشته كه محدوده حجم آنها توسط خطي كه بر روي گردنه بالن وجود دارد مشخص ميشود.
4- ارلن مایر:
ارلن مایر یک ظرف مخروطی با گردن نسبتاً باریک در حجمهای مختلف است. از ارلن مایر معمولاً برای مخلوط کردن و حتی نگهداری مایعات و یا به عنوان جمع کننده محصول تقطیر در عمل تقطیر و یا جمع کننده مایع خارج شده از قیف جداکننده در هنگام عمل استخراج نیز استفاده می شود.
5- پیپت:
از اين وسيله بيشتر براي برداشتن حجم دقيقي از مايعات استفاده ميشود كه داراي دو نوع مدرج و حبابدار بوده و هر دو نوع اندازه هاي حجمي دارند كه البته نوع مدرج آن كاربرد بيشتري دارد چون توسط نوع مدرج مي توان به هر اندازه دلخواه مقداري از محلول ها را سنجيده و برداشت. ولي توسط نوع حبابدار تنها يك حجم از پيش تعيين شده قابل برداشت مي باشد كه ميزان حجم در نوع حبابدار معمولاً بر روي حباب آن نوشته شده است و محدوده آن توسط خطي كه بر روي لوله بالاي حباب وجود دارد تعيين مي شود.
در هنگام استفاده از آن بايد به اين نكات توجه كرد كه بايد پيپت را طوري در دست گرفت كه بتوان توسط انگشت اشاره دهانه آن را گرفته تا ميزان حجم مايع داخل آن قابل كنترل باشد و نيز براي برداشتن محلولهاي سمي و خطرناك نظير محلولهاي اسيدي، محلولهاي قليايي و ... بايد حتما توسط پيپت پركن ، پيپت را پركرده و به كمك آن ميزان محلول داخل پيپت را كنترل كرد.
6- استوانه مدرج:
استوانهای است پایهدار در حجمهای مختلف که از آن میتوان برای برداشت و انتقال حجمهای بزرگتر از پیپت استفاده کرد (دقت پیپت را ندارد).
7- بالن سه دهانه:
از اين نوع بالن بيشتر در آزمايشهايي استفاده ميشود كه بخواهيم به طور همزمان دو ماده را وارد كرده و از دهانه سوم آن يك ماده ديگر را خارج كنيم.
8- بورت:
از اين وسيله بيشتر براي اضافه كردن حجم دقيقي از يك محلول به محلولي ديگر و به خصوص براي انجام عمليات تيتراسيون استفاده ميشود كه داراي اندازههاي مختلفي بوده و البته نوعي ديگر از بورت وجود دارد كه به نام بورت اتوماتيك شناخته ميشود و در آن توسط يك مكنده محلول از مخزن مايع به داخل بورت كشيده شده و بورت پر ميشود و در هنگام كار با بورت بايد به اين نكات توجه داشت كه قبل از استفاده از آن حتماً بايد سطح محلول با درجه صفر روي بورت مماس باشد و نيز در داخل بورت حبابهاي بزرگ هوا وجود نداشته باشد.
9- شیشه ساعت:
از اين وسيله بيشتر براي خشك نمودن سريع نمونه هاي كوچكي از محلول ها و توزين مواد شيميايي پودري شكل و نيز در مواقعي هم به عنوان درب بشر در آزمايش هاي مختلف استفاده مي شود.
10- دسیکاتور (خشکانه):
از اين وسيله كه شبيه يك قابلمه بزرگ شيش هاي است بيشتر براي گرفتن رطوبت و خشك كردن مواد استفاده ميشود و چون اين وسيله رطوبت موجود در مواد را توسط مواد جاذب الرطوبه اي مانند كلريد كلسيم و يا اسيد سولفوريك غليظي كه در ظرف پايين آن قرار دارد جذب مي نمايد. پس نبايد درب آن را به مدت طولاني باز گذاشت زيرا در غير اين صورت رطوبت موجود در محيط آزمايشگاه جذب مواد جاذب الرطوبه آن شده و موجب كاهش كارآيي دستگاه مي شود.
خرید دسیکاتور
11- قیف شیشه ای:
از اين وسيله بيشتر براي انجام عمليات صاف نمودن محلولها و رسوب گيري از آنها استفاده مي شود.
12- کاغذ صافی:
بيشترين كاربرد كاغذ صافي براي انجام عمليات صاف كردن و رسوبگيري از محلول ها مي باشد ولي در مواردي نظير آزمايش هاي كروماتوگرافي كاغذي و ... هم ميتوان از آن استفاده كرد كه ورق هاي آن عموماً به دو صورت دايره اي و مربعي شكل برش خورده است و از لحاظ اندازه قطر ذراتي كه مي تواند از محلول جدا شود، دسته بندی می شوند.
13- پیست (آبفشان):
از اين وسيله رايج آزمايشگاهي بيشتر براي نگهداري آب مقطر و محلولهاي رقيق استفاده ميشود كه با فشار دادن مخزن پلاستيكي قابل انعطاف آن، آب از لوله خميده خارج مي شود.
14- ترازوی آزمایشگاهی:
از اين دستگاه براي وزن كردن انواع مواد شيميايي موجود در آزمايشگاه استفاده مي شود و حداقل دقت مطلوب آن براي استفاده در آزمايشگاه بايد در صفر گرم باشد كه داراي انواع مختلفي نظير ترازوي ديجيتال و رايجترين نوع آنها ترازوي ديجيتال مي باشد.
خرید ترازوی آزمایشگاهی
15- دستگاه سانتريفوژ:
از اين دستگاه كه با گردش سريع خود نيروي گريز از مركز زيادي را توليد ميكند براي ته نشين كردن سريع رسوبات بسيار ريز موجود در محلولها و نيز جداسازي مخلوطي از دو مايع كه اختلاف چگالي كمي داشته و به سختي از هم جدا ميگردند استفاده ميشود كه داراي دو نوع برقي و دستي بوده و در هنگام كار با آن بايد توجه داشت كه به منظور جلوگيري از خراب شدن دستگاه همواره بايد تعادل دو طرف دستگاه را با قرينه قرار دادن نمونهها در داخل دستگاه حفظ كرده و نيز سرعت چرخش دستگاه را هم در نوع برقي آن بايد به تدريج افزايش داد.
16- هیتر (گرمکن الکتریکی):
از اين دستگاه بيشتر براي گرم كردن يكنواخت به همراه همزدن خودكار محلول هاي داخل ظروف آزمايشگاهي استفاده مي شود و سه نوع پيچ تنظيم بر روي آن وجود دارد كه از پيچ ترمو براي تنظيم درجه حرارت توليدي و از پيچ تايمر براي تنظيم مدت زمان گرم كردن نمونه ها و از پيچ سرعت همزن هم براي تنظيم سرعت همزن مغناطيسي استفاده مي شود. بدين صورت كه براي استفاده از همزن مغناطيسي يك قطعه كوچك مغناطيسي مخصوص را داخل ظرف محلول انداخته و بعد از گذاشتن ظرف بر روي صفحه دستگاه، همزن مغناطيسي آن را فعال مي كنند و بدين ترتيب با چرخيدن قطعه كوچك داخل ظرف محلول هم زده مي شود.
17- آون (اتوكلاو):
از اين دستگاه بيشتر براي خشك كردن مواد و ظروف آزمايشگاهي توسط گرما و نيز حرارت دادن يكنواخت ظروف حاوي نمونههاي آزمايشگاهي استفاده ميشود.
